Κάθε χρόνο καταλήγουν στους ωκεανούς έως 13 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Το 80% των αντικειμένων που εντοπίζονται στις παραλίες της ΕΕ είναι πλαστικά. Τα πλαστικά αντικείμενα μίας χρήσης (SUP) αντιπροσωπεύουν περίπου το μισό όλων των θαλάσσιων απορριμμάτων που απαντώνται στις ευρωπαϊκές παραλίες. Στην ΕΕ, χρησιμοποιούνται ετησίως περίπου 49 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Οι προτάσεις των δήμων και των περιφερειών βασίζονται στον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής, της μεταφοράς, της επεξεργασίας και της διάθεσής τους. Η χρήση πλαστικών έχει εικοσιπλασιαστεί κατά τα τελευταία 50 έτη. Σε παγκόσμιο επίπεδο ανακυκλώνεται μόλις το 9% των πλαστικών.
Ο κ. André van de Nadort (NL/PES), Δήμαρχος Westellingwerf και εισηγητής της γνωμοδότησης με θέμα Ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες σε μια κυκλική οικονομία δήλωσε τα εξής: «Η πρόληψη των πλαστικών αποβλήτων θα πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Ως αφετηρία οφείλουμε να λάβουμε τον περιορισμό της χρήσης πλαστικών και τη θέσπιση υποχρεωτικών κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού των προϊόντων. Χρειαζόμαστε λιγότερα και καλύτερα πλαστικά Απαιτείται η εξάλειψη των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα και η άρση των φραγμών στην ενιαία αγορά δευτερογενών πρώτων υλών διότι αμφότερες καθιστούν τα παρθένα πλαστικά φθηνότερα από τα ανακυκλωμένα ή τα βιολογικά πλαστικά και παρεμποδίζουν την ανάπτυξη μιας κυκλικής οικονομίας για τα πλαστικά». Το σχέδιο γνωμοδότησης υιοθετήθηκε ομόφωνα.
Οι δήμοι και οι περιφέρειες τάσσονται υπέρ της κάλυψης από τους παραγωγούς του συνολικού κόστους συλλογής και επεξεργασίας των αποβλήτων που παράγονται από τα προϊόντα τους. Τα μέλη προτείνουν να είναι οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς πλαστικών με βάση τα ορυκτά καύσιμα οικονομικά υπεύθυνοι για τη μείωση των εκπομπών CO2 από την τελική επεξεργασία των πλαστικών απορριμμάτων τους.
Τα μέλη προκρίνουν, αφενός, την καθιέρωση πριμοδότησης βάσει επιδόσεων και την παροχή οικονομικών κινήτρων για την ενθάρρυνση της χρήσης ανακυκλωμένων πλαστικών και, αφετέρου, την επιβολή της υποχρέωσης να χρησιμοποιείται ανακυκλώσιμο υλικό σε ποσοστό ανερχόμενο τουλάχιστον σε 50% για την παραγωγή νέων πλαστικών έως το 2025. Οι τοπικοί ηγέτες υπενθυμίζουν ότι τα σημερινά βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά δεν αποτελούν τη λύση στο πρόβλημα των πλαστικών απορριμμάτων επειδή δεν βιοαποικοδομούνται με φυσικό τρόπο.
Όσον αφορά το εξαιρετικά αμφιλεγόμενο ζήτημα των μικροπλαστικών, οι τοπικοί ηγέτες ζητούν τη χρήση αξιόπιστης και αποτελεσματικής τεχνολογίας μετρήσεων και διαδικασιών για την αξιολόγηση της επακριβούς επίδρασής τους στην υγεία και το περιβάλλον. Οι δήμοι και οι περιφέρειες επιθυμούν την απαγόρευση των οξο-βιοαποδομήσιμων πλαστικών και των σκοπίμως προστιθεμένων μικροπλαστικών σε όλα τα προϊόντα στα οποία η χρήση τους δεν είναι αναγκαία για την ανθρώπινη υγεία.
Οι τοπικοί ηγέτες καταγγέλλουν ότι τα υφιστάμενα συστήματα συλλογής συχνά δεν περιλαμβάνουν τη χωριστή επεξεργασία των πλαστικών που δεν αποτελούν συσκευασίες, με αποτέλεσμα να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής ή σε μονάδες αποτέφρωσης ή ακόμη και ως θαλάσσια απορρίμματα. Τα μέλη προτείνουν τα συστήματα συλλογής να βασίζονται στα πλαστικά ως υλικό και όχι ως συσκευασία προϊόντος. Η Συνέλευση συνιστά την υιοθέτηση μιας εναρμονισμένης προσέγγισης σε ολόκληρη την ΕΕ σχετικά με τα συστήματα επιστροφής, προκειμένου να αποφευχθούν οι αρνητικές διασυνοριακές επιπτώσεις και να διευκολυνθεί η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών. Οι δήμοι και οι περιφέρειες ζητούν να συμμετέχουν στην τρέχουσα προετοιμασία κατευθυντήριων γραμμών για τη χωριστή συλλογή αποβλήτων.
Τα μέλη ενέκριναν ομόφωνα τη γνωμοδότηση με θέμα την Πρόταση οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης. Η κ. Sirpa Hertell (FI/EPP), εισηγήτρια της γνωμοδότησης και δημοτική σύμβουλος Espoo, δήλωσε τα εξής: «Η πρόταση της Επιτροπής βαίνει προς τη σωστή κατεύθυνση. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι συνάδει με τη δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία, και ιδίως με την οδηγία για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, προκειμένου να σταλεί ένα σαφές μήνυμα προς τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύσει μια ολοκληρωμένη εκτίμηση επιπτώσεων στην οποία θα σκιαγραφούνται οι κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προτεινόμενων μέτρων. Η διευθέτηση του ζητήματος των πλαστικών αποβλήτων μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες προς όφελος της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης. Ζητούμε κίνητρα και μέτρα στήριξης προκειμένου οι περισσότερες από τις 50.000 ΜΜΕ του κλάδου των πλαστικών να αναπτύξουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις έναντι των μη αποδομήσιμων αναλώσιμων πλαστικών, συμπεριλαμβανομένης της χορήγησης κινήτρων για την υπέρβαση των καθορισμένων στόχων, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο».
Η Συνέλευση των δήμων και των περιφερειών της ΕΕ συνιστά την επέκταση της οδηγίας σε κάθε άλλο μη αποδομήσιμο αναλώσιμο πλαστικό αντικείμενο, καθώς και σε ολόκληρο το υδάτινο οικοσύστημα, συμπεριλαμβανομένων των γλυκών υδάτων και της αβαθούς θάλασσας. Οι τοπικοί ηγέτες επισημαίνουν ότι τα κράτη μέλη και οι τοπικές ή οι περιφερειακές αρχές θα πρέπει να είναι επίσης σε θέση να περιορίσουν τη χρήση πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, εκτός όσων περιλαμβάνονται στην οδηγία, για την προστασία των πιο ευαίσθητων οικοσυστημάτων και ιδίως των ειδικών βιοτύπων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι φυσικοί δρυμοί, τα αρχιπελάγη, τα δέλτα των ποταμών και το φυσικό αρκτικό περιβάλλον.
Η Συνέλευση καλεί τα κράτη μέλη και τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να συνεργαστούν στενότερα για τη λήψη μέτρων ευαισθητοποίησης με σκοπό την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης και τις εναλλακτικές δυνατότητες επεξεργασίας των λυμάτων.
Οι δήμοι και οι περιφέρειες προκρίνουν την επιβολή περιορισμών εμπορίας στα αναλώσιμα πλαστικά που εισάγονται στην ΕΕ. Τα μέλη συμφωνούν ότι οι δραστηριότητες καθαρισμού των αναλώσιμων πλαστικών αποβλήτων θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν μέσω της φορολόγησης της εισαγωγής και παρασκευής αναλώσιμων πλαστικών υλικών.
Η ΕτΠ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν τη χρηματοδότηση για την κυκλική οικονομία των πλαστικών στο πλαίσιο του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ. Η Συνέλευση προσφέρεται να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κατάρτιση του νέου στρατηγικού θεματολογίου έρευνας και καινοτομίας για τις πλαστικές ύλες.
Σήμερα, η επιτροπή ENVI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ψηφίσει σχετικά με τα μέτρα που προτείνονται από την Επιτροπή στο πλαίσιο οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιδιώκει την επίτευξη συμβιβασμού στις 20 Δεκεμβρίου 2018, ενώ το τελικό κείμενο αναμένεται την άνοιξη του 2019.
Σημείωση υπόψη της συντακτικής ομάδας:
Η Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με θέμα μια Ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες του Ιανουαρίου 2018 επικεντρώνεται σε τέσσερις τομείς: βελτίωση των οικονομικών παραμέτρων και της ποιότητας της ανακύκλωσης πλαστικών· μείωση των πλαστικών αποβλήτων και της δημιουργίας απορριμμάτων· ώθηση των επενδύσεων και της καινοτομίας· και αξιοποίηση της παγκόσμιας δράσης. Μεταξύ των στόχων της ανακοίνωσης περιλαμβάνονται οι εξής:
- αναθεώρηση των διατάξεων που διέπουν τα απόβλητα: νέος στόχος ανακύκλωσης του 55% των αποβλήτων πλαστικών συσκευασιών έως το 2030 (δέσμη μέτρων για τα απόβλητα του Μαΐου 2018)·
- οδηγία για τις πλαστικές σακούλες: τα κράτη μέλη οφείλουν να μειώσουν την κατανάλωση σε 90 πλαστικές σακούλες ανά άτομο έως το 2019 και σε 40 σακούλες έως το 2026·
- πρόγραμμα εργασίας για τον οικολογικό σχεδιασμό: βελτίωση του σχεδιασμού των προϊόντων για την αντιμετώπιση των ζητημάτων της ανθεκτικότητας, της δυνατότητας επισκευής και της δυνατότητας ανακύκλωσης·
- οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική: τα κράτη μέλη υποχρεούνται να εξασφαλίσουν την παρακολούθηση και τη μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων.
Σύμφωνα με τα νέα σχέδια, έως το 2030, όλες οι πλαστικές συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ θα είναι ανακυκλώσιμες, η κατανάλωση πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης θα μειωθεί και η εσκεμμένη χρήση μικροπλαστικών θα είναι περιορισμένη. Στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα πλαστικά, η Επιτροπή ενέκρινε ένα πλαίσιο παρακολούθησης που αποτελείται από μια σειρά δέκα βασικών δεικτών για τη μέτρηση της προόδου της ΕΕ και των κρατών μελών κατά τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία. Τα επερχόμενα μέτρα της ΕΕ για την εφαρμογή της στρατηγικής απαριθμούνται εδώ.
Για να αποκτήσετε πρόσβαση στα επίσημα έγγραφα και στα ενημερωτικά δελτία για τα πλαστικά, πατήστε εδώ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης τον Μάιο του 2018. Η οδηγία αυτή βάζει στο στόχαστρο τα 10 πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που συναντάμε περισσότερο στις παραλίες και τις θάλασσες της Ευρώπης (καθώς και τα απολεσθέντα και εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία): μπατονέτες, μαχαιροπήρουνα, πιάτα, καλαμάκια και αναδευτήρες, καλαμάκια στήριξης μπαλονιών, δοχεία τροφίμων, δοχεία και κύπελλα για ποτά, συσκευασίες τσιπς και ζαχαρωτών, είδη υγιεινής, αποτσίγαρα και άλλα προϊόντα καπνού με φίλτρο.
Σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης θα απαγορεύονται από την αγορά όταν υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα άμεσα διαθέσιμα και οικονομικά προσιτά. Όσον αφορά τα προϊόντα για τα οποία δεν υπάρχουν σαφείς εναλλακτικές επιλογές, δίνεται έμφαση στον περιορισμό της χρήσης τους μέσω μείωσης της κατανάλωσης σε εθνικό επίπεδο, απαιτήσεων σχεδιασμού και επισήμανσης, καθώς και υποχρεώσεων των κατασκευαστών τους για διαχείριση των αποβλήτων/καθαρισμό. Η Επιτροπή προτείνει να απαγορευθούν οι μπατονέτες, τα μαχαιροπήρουνα, τα πιάτα, τα καλαμάκια και οι αναδευτήρες, καθώς και τα καλαμάκια στήριξης μπαλονιών. Οι σερβιέτες, τα υγρά μαντηλάκια και τα μπαλόνια δεν θα απαγορευθούν, αλλά θα απαιτείται σαφής και τυποποιημένη επισήμανση η οποία θα αναφέρει τον τρόπο διάθεσης των σχετικών αποβλήτων. Τα πλαστικά δοχεία αναψυκτικών μίας χρήσης θα επιτρέπονται στη αγορά μόνο εφόσον το πώμα ή το καπάκι τους δεν αποσπάται. Τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να συλλέγουν το 90% των πλαστικών δοχείων για ποτά από το 2025, π.χ. μέσω συστημάτων εγγύησης και επιστροφής.
Κάθε χρόνο καταλήγουν στους ωκεανούς 5 έως 13 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Η ζημία στα θαλάσσια περιβάλλοντα εκτιμάται σε 6,8 δισ. ευρώ ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018).
Τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης με τη συχνότερη παρουσία στις παραλίες και στις θάλασσες της ΕΕ, σε συνδυασμό με τα εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία, αποτελούν το 70% του συνόλου των θαλάσσιων απορριμμάτων.
Το 2015 χρησιμοποιήθηκαν στην ΕΕ 49 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Ο τομέας της συσκευασίας χρησιμοποιεί το 39,9% της συνολικής παραγωγής πλαστικών, ακολουθούμενος από τον τομέα της οικοδομής και των κατασκευών (19,7%), τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας (8,9%) και τον τομέα των ηλεκτρονικών ειδών (5,8%) [Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018].
Το 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών ζήτησε την απαγόρευση των δωρεάν πλαστικών σακουλών και την κατάργηση της υγειονομικής ταφής των πλαστικών αποβλήτων στη γνωμοδότησή της με θέμα Πράσινη Βίβλος σχετικά με μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά απόβλητα στο περιβάλλον που καταρτίστηκε με εισηγήτρια την κ. Linda Gillham, μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου του Runnymede (UK/EA).
|